RETORİK NEDİR ? Felsefe Terimleri

Опубликовано: 30 Март 2019
на канале: • FELSEFE ANSİKLOPEDİSİ

8,572

122

RETORİK: Fikirleri, düşünceleri en iyi bir biçimde ifade etme, etkili konuşma.Dili, mahkemede adaleti gerçekleştirmek, politikada yarar sağlamak, vb, temelde ikna etmek amacıyla ,en etkili ve cezbedici bir biçimde kullanma sanatı. Retorik üzerinde en çok duran ve onu geliştiren sofistler ve özellikle de Gorgias olmuştur. Sözün en az çabayla, en tanrısal ürünlere ulaşan büyük bir güç olduğunu öne süren Gorgias, insanın tabiata, kendisine ve topluma ilişkin olarak tam bir bilgisizlik içinde olduğunu
söylemiştir.İşte bu bilgisizlik ve dolayısıyla iknanın taşıdığı büyük önemdir ki, retoriği büyük bir farkla
tüm sanatların en iyisi ve en önemlisi yapmıştır. Ona göre, insanlar gerçekten de bilseydiler ,zanla
bilgi, aldanmayla doğruluk arasında büyük bir farklılık olurdu.Bilmediklerine ve gerçek bilgiden söz
edilemeyeceğine göre, yalnızca, başarılı ve etkileyici ikna ile doyurucu olmayan konuşma, ikna edici tartışmayla kısır tartışma arasında bir ayrım yapmamız gerekir.Sözün büyük bir gücü olduğunu, bununla birlikte bu gücün aydınlatan ve bilgi veren bir güç değil de, dalgalandıran, harekete geçiren ,
sürükleyen ve etkileyen bir güç olduğunu savunan Gorgias , bu çerçeve içinde retorik sanatını geliştirmek için büyük bir çaba sarf etmiştir. Antik Yunanda Aristoteles ve Theoprastos gibi düşünürlerin teorik çerçevesini çizdikleri retorik, dili doğru bir biçimde kullanma sanatı olarak
tanımlanan dilbilgisinin tersine, dili iyi, güzel ve etkili bir biçimde kullanma sanatı diye tanımlanmıştır.
Antik Yunandan sonra Seneca ve Cicero gibi büyük hatipler tarafından Roma ‘da da geliştirilen
retorik, teorik bir açıdan değerlendirildiğinde, onda fikir geliştirme şemalarının incelenmesinden oluşan buluş, konuşmada plan yapma ile ilgili bölüm olarak düzenleme, üslup ve ritm kurallarını
kapsayan ifade, konuşmada daha önce söylenmiş olanları hatırlama, ilk ve son söylenenler arasında
bağ kurma olarak anımsama ve ses dozu , davranış tarzı ve el kol hareketleriyle belirlenen eylem
gibi unsurlar birbirlerinden ayrılır.Retorik Hristiyan Ortaçağında liberal sanatların en önemlisi olarak
gelişme göstermiştir.Modern dönemde ise, dilbilgisinden, dili doğru bir biçimde kullanmaktan ziyade, bilimsel söylemle karşıtlaştırılan retorik, hakikati aktarmayan, etkileyici ve abartılı mesajlar
bütününü tanımlar. Bununla birlikte, retoriğe olumlu bir değer biçenlerin sayısı günümüzde hızla artmaktadır.Örneğin retoriğin etkileşim, yani normlar ve değerler ya da iletişim bağlamındaki
sorunları çözmeye muktedir olmadığını savunan Jürgen Habermas, onun dili kullanmanın yeni
özgün formlarını ortaya koyarak dilsel imkanlarımızı geliştirdiğini, dünyayı gerçekte olduğu şekliyle
görmenin yepyeni yollarını açımladığını söyler. Postmodernistler ise, hakim bir görüşü dayatma
gibi bir amacı olmayan retoriği, anlamı, açık bir metin içinde yeni baştan kurmanın en önemli aracı olarak görürler.Derrida ya göre ise, retorik metin dışında hiçbir şey bulunmamaktadır.