LEİBNİZ’İN MONADI/ MONAD NEDİR? /FELSEFE TERİMLERİ
LEİBNİZ’İN MONADI:Ünlü Alman filozofu Gottfried Wilhelm Leibniz’in metafiziğinde basit, başka bir şeye indirgenemez ve yok edilemez birim; evrenin ve evrendeki bileşik şeylerin kendisinden meydana geldiği en küçük birlik, kendi içinde, maddi tözlerden farklı olarak, güçler içeren psişik etkinlik merkezi ya da etkin töz.Bir monad, ayrıca bölünemez, kendisine nüfus edilemez, teleolojik bir yönelimi olan, kendi kendine yeten, kendi kendine yön veren, maddi olmayan, yer kaplamayan, bireysel bir güç ve eylem merkezi, parçaları olmayan, basit ve ezeli-ebedi tinsel töz olarak tanımlanabilir.Leibniz’e göre, yer kaplamayan monadların , şekil ya da büyüklükleri yoktur.Bu nedenle, monad, matematiksel ya da fiziksel bir nokta değil de, metafiziksel olarak varolan bir noktadır.Her monad, geri kalan tüm diğer monadlardan mutlak olarak bağımsızdır; başka bir deyişle, monadlar arasında nedensel bir ilişki yoktur.Leibniz monadların isimlerin formları ya da şekillerinden mantıksal olarak önce olduğunu söylemiştir.Gerçek tözler, gerçekten varolan tözler monadlardır ve Leibniz monadların maddi olmayan bir doğada ya da yapıda olduklarını vurgulamak için, onlara aynı zamanda ruhlar adını vermiştir.Her monad, başka her monaddan farklıdır ve her monad kendi eylem ilkesine sahiptir. Monadlar yalnızca birbirlerinden farklı ve bağımsız olmakla kalmayıp, kendi içlerinde kendi eylem ilkelerini barındırır.Leibniz, evrende dört çeşit monad olduğunu söylemiştir.Birinci türden monadlar inorganik dünyada yer alan, fakat bilinçli algıları olmayan monadlardır. İkinci türden monadlar hayvanlar dünyasının monadlarıdır. Üçüncü türden monadlar kendilerini yöneten yasaların bilincinde olan sonlu zihinler ya da ruhlardır.Dördüncü türden monadlar ise monadların monadı olan tanrıdır.Leibniz, evrenin geri kalanının, bir monadın davranışını etkilemediğini göstermek üzere, monadların pencereleri olmadığını söylemiştir. Monadlar arasında hiçbir ilişki bulunmadığını söyleyen filozof, evreni meydana getiren monadların düzenli eylemlerini açıklayabilmek için, söz konusu monadolojinin kozmik bir uyum teorisini gerektirdiği düşüncesinden hareketle, önceden kurulmuş uyum fikrine başvurmuştur.
